Luk. 15 ; Teksvers Luk. 15 v 32
21 Aug. 2011
Lof-Psalm Ps. 146 v 1 & 2(OAB)
Na Wet Ps. 25 v 1 & 2 (OAB)
Na Gebed Ps. 33 v 11 (OAB)
Slotsang Ps. 146 v 3 & 8 (OAB)
Inleiding
Verstaan ons God se liefde? verlede week het ons gehoor dat God sy liefde in sagmoedige nederigheid sonder dwang vir ons gee. Ons gaan hierdie week verder leer oor God se liefde. Met hierdie gelykenis van die verlore seun hoor ons dat God roekeloos spandabelrig is met sy liefde vir rebelle en trotse godsdienstiges! Dis eers wanneer ons die ware diepte van ons verlorenheid besef, dat ons die ware diepte van God se liefde kan leer ken.
Historiese agtergrond
Die gelykenis van die verlore seun is ’n bekende gedeelte in die Bybel, maar tog word daar heel dikwels net op die gedeelte van die jongste broer gefokus wat al sy goed deur ’n losbandige lewe en wilde partytjies deurgebring het saam met vroue van lae morele waarde en hoe sy vader hom vergewe wanneer hy tot inkeer kom. Tog is daar soveel meer in hierdie gelykenis, want soos Jesus vir ons sê in Luk 15v11:
“Daar was ’n man wat twee seuns gehad het. ................”
Dikwels skep die verhaal van die verlore seun die persepsie dat die eerste hoorders daarvan na aan trane moes gewees het oor hoe God die Vader hulle terugverwelkom het, maak nie saak wat hulle gedoen het nie. As ons egter die historiese konteks van die gelykenis in ag neem, dan sal ons agterkom dat eerste hoorders nie tot trane gebring is nie. Inteendeel, hulle was stomgeslaan, hulle het beledig gevoel en hulle was baie kwaad! Die eerste hoorders was die Fariseërs en Skrifgeleerdes van daardie tyd. In Luk. 15 v 1 & 2 hoor ons:
1Die tollenaars en sondaars het almal die gewoonte gehad om na Jesus te kom luister. 2Hierteen het die Fariseërs en die skrifgeleerdes beswaar gemaak en gesê: “Hierdie man ontvang sondaars en eet selfs saam met hulle.”
Met hierdie aanklag teen Jesus sien ons duidelik die veroordelende meerderwaardige gesindheid wat daar by hulle teenwoordig was. Jesus se antwoord teen hierdie aanklag van hulle is om vir hulle die gelykenis van verlorenheid te vertel wat uit drie dele bestaan: Die verlore skaap, die verlore muntstuk en dan om sy punt ten volle tuis te bring die gelykenis van die verlore seuns. Hiermee wys Jesus hulle veroordelende meerderwaardige gesindheid uit en dat die sogenaamde vroom godsdienstige mense wat vol veroordeling en meerderwaardigheid is, net so verlore is soos die losbandige sondaars wat hulle so veroordeel!
verlore seuns
In Engels staan hierdie gelykenis bekend as “The prodigal son”, dit wil sê die roekelose spandabelrige seun. In Afrikaans verwys ons daarna as die gelykenis van die verlore seun. ’n Beter opskrif sou wees: Die gelykenis van die verlore seuns (meervoud), want altwee seuns is ewe verlore!
Die jongste is die vrydenkende wat wil loskom van die gesag van sy pa en daarom gaan hy na sy pa toe en eis sy erfporsie op. Daarmee wys hy duidelik wat sy gesindheid teenoor sy pa is. Hy stel nie werklik in sy pa as persoon belang nie, maar wil alleen die materiële voordele hê wat hy van sy pa kan kry. Met sy versoek sê hy inderwaarheid dat hy wens sy pa is dood en dat hy nou wil wegkom van sy pa se gesag. Al wat hy dus op daardie stadium wou gehad het was sy pa se goed. Dis eers nadat daar in ’n ver land tot die besef gedwing word deur sy lewensstyl dat hy besef wat hy werklik mis, ’n liefdevolle vader wat vir hom omgee.
Die oudste seun aan die ander kant is in ’n sekere sin slegter af as sy jonger broer, want hy besef nie dat hy ook die vader se liefde mis nie. Die oudste broer is in alles gehoorsaam aan sy vader en hy was baie trots daarop soos ons hoor in Luk. 15v29:
Kyk, al die jare werk ek soos ’n slaaf vir Pa. Nog nooit het ek ’n opdrag van Pa verontagsaam nie, en vir my het Pa nog nooit eers ’n bokkie gegee sodat ek saam met my vriende kan feesvier nie.
Sy moralistiese eiegeregtigheid het een doel gehad en dit was om te verseker dat hy sy sin kry. Met sy sogenaamde gehoorsaamheid het hy probeer om sy vader te manipuleer. Hy was gehoorsaam aan sy vader op ’n baie teensinnige manier. Die ironie is dat die ouer broer nie die vader se liefde verloor as gevolg van ’n sondige losbandige lewe nie, maar wel as gevolg van ’n sogenaamde goeie lewe! Dis sy eie trots en meerderwaardigheid wat in sy pad staan om sy Vader se liefde te waardeer. Inderwaarheid sê hy vir sy pa, ek was altyd gehoorsaam en daarom MOET jy nou doen wat ek wil hê!
Hy het dieselfde doel as sy jonger broer, hy wil onder sy pa se gesag uit kom. Nie een van die twee broers stel in die vader as persoon belang nie, hulle wil albei net die pa se rykdom hê. Die enigste verskil is die manier waarvolgens hulle te werk gaan. Die jongste broer het dit gedoen deur baie sleg op te tree terwyl die oudste broer dit gedoen het deur baie “goed” te wees.
Is dit nie maar ook hoe ons is nie geliefdes? Daar is so stukkie van die jonger en die ouer broer in ons. In sekere opsigte lewe ons ook ’n slegte lewe deur God se gebooie te oortree. Aan die ander kant is ons so trots op ons eie goeie lewe dat dit aanleiding gee dat ons veroordelend is ten opsigte van die ander mense om ons. Ons misbruik die Bybel om daaruit ’n eie stel reëls op te stel. Ek neem so ’n klein stukkie uit die Bybel en buig dit heeltemal buite konteks om by my eie idee in te pas en wee die een wat nie by my stel reëls inval nie! Dit maak nie veel saak of ons met die jonger broer of die ouer broer identifiseer nie, want ons kom op die uiteinde by die ouer broer se sonde uit. Ek staan krities teenoor almal wat met my verskil.
Ouer broers verdeel die wêreld in twee, die “goeie” mense wat soos ons dink en optree en die slegte mense wat met ons verskil, is die probleem in hierdie wêreld. Jonger boeties, selfs al glo hulle nie God nie tree ook so op. Vir die jonger broer is die is die vrydenkers wat soos hulle dink, in en die tweegesig gelowige verkramptes word as die eintlike probleem beskou. Nie een van die twee dink dat hulle God se genade nodig het nie.
Wat is die kenmerke van die ouer broer sindroom?
In Luk 15 v28 tot 30 hoor ons:
28“Toe het die oudste seun kwaad geword en hy wou nie in die huis ingaan nie. Sy pa gaan toe uit en praat mooi met hom; 29maar hy antwoord: ‘Kyk, al die jare werk ek soos ’n slaaf vir Pa. Nog nooit het ek ’n opdrag van Pa verontagsaam nie, en vir my het Pa nog nooit eers ’n bokkie gegee sodat ek saam met my vriende kan feesvier nie. 30Maar nou dat hierdie seun van Pa, wat Pa se goed met prostitute deurgebring het, terugkom, het Pa vir hom die vetgemaakte kalf geslag!’
Uit hierdie onrespekvolle optrede van die oudste seun teenoor sy vader kan ons ’n paar kenmerke aflei. Hy staan krities teenoor sy pa se optrede en keur dit glad nie goed nie.
Wat is hierdie kenmerke? Ek vergelyk myself gedurig volgens ’n eie standaard met ander mense en die ander mense skiet gewoonlik ver tekort en daarom kan ek veroordelend oor hulle wees. Ek is baie trots op my godsdienstige prestasies en vergelyk die swak prestasies van my medebroers met my eie “goeie” rekord. Ek alleen is altyd reg en al die ander mense is altyd verkeerd. Ek voel alewig verontreg en die ander is altyd verkeerd en dit is nooit my skuld nie.
Ek is onvergewensgesind, selfs al sê ek dat ek ander vergewe. Dink daaroor na. As ons sê dat ons vergewe het, maar dat ons nie sal vergeet nie, dan het ons nie vergewe nie! As ek nie kan vergeet nie, is ek onvergewensgesind. Die Here sê vir ons dat ons in Kol 3v13:
Wees geduldig met mekaar en vergewe mekaar as die een iets teen die ander het. Soos die Here julle vergewe het, moet julle mekaar ook vergewe.
Hoe het die Here ons vergewe? In Heb. 8v12 sê die Here vir ons hoe:
Oor hulle ongeregtighede sal Ek genadig wees en aan hulle sondes nooit meer dink nie.
Die oudste broer kon maar net nie sy jonger vergewe nie.
Ek kritiseer gedurig ander mense. Ek is nooit self betrokke nie, maar staan altyd krities teenoor dit wat hulle doen. As iets nie volgens my idee gedoen word nie, dan ontrek ek myself en staan ek krities teenoor dit wat gedoen word. Verder stook ek so veel as moontlik kwaad en onmin en stel diegene wat wel iets doen in ’n slegte lig.
As ons op hierdie punt besig is hier in ons gedagtes rond te kyk by wie daar dalk van hierdie ouer broer eienskappe teenwoordig is, dan moet ons weet dat die ouer broer kenmerke juis by ons teenwoordig is. As ek besig is om rond te kyk, dan is ek juis besig om myself te vergelyk met die houding ek doen dit darem nie! ’n Tipiese ouer broer sindroom!
As die ouer broer sindroom by my teenwoordig is, dan is ek in effek besig om my goeie moraliteit in die plek van Jesus te stel.
Ware ouer broer
Wat moet ek maak as ek merk dat die ouer broer sindroom by my teenwoordig is? In die gelykenis sien ons hoe die jonger broer tot inkeer kom en na sy vader terugkeer. Die vraag of die ouer broer op die vader se pleidooi reageer het of nie word nie in die gelykenis beantwoord nie. Dit is ’n vraag wat elkeen vir homself moet beantwoord of ons saam met ons Hemelse Vader wil ingaan en gaan feesvier.
As ons net op die jongste broer in die gelykenis fokus dan kan dit gebeur dat ons genade as goedkoop beskou. Die jongste broer het teruggekom en die vader het hom teruggeneem in die familie en dit het niks gekos nie. Die genade is dus goedkoop sou ons redeneer. Dit is egter nie goedkoop nie, want die jongste broer kon net ten koste van die ouer broer in die familie teruggeneem word. Die pa se goed was klaar tussen die twee broers verdeel. Dit wat oorgebly het, het die ouer broer toegekom. Om die jongste broer terug te neem sou beteken dat ’n deel van die goed wat die ouer broer toekom afgestaan moes word sodat die jongste weer ’n erfporsie kon kry.
Die ouer broer in die gelykenis tree nie soos ’n ware ouer broer op nie. Volgens die Midde Oosterse kultuur waarin die gelykenis afspeel was die oudste broer verantwoordelik om die familie bymekaar te hou en hy moes die jongste broer gaan soek het en teruggebring het, al was dit ten koste van homself. Daar is ’n ouer broer wat bereid was om dit te doen, Jesus Christus. Hy was bereid om ten koste van sy lewe na ons te gaan soek. Daarom rig Jesus ook die uitnodiging aan ons (vgl Mat 11v28-30):
28“Kom na My toe, almal wat uitgeput en oorlaai is, en Ek sal julle rus gee. 29Neem my juk op julle en leer van My, want Ek is sagmoedig en nederig van hart, en julle sal rus kry vir julle gemoed. 30My juk is sag en my las is lig.”
Jonger boeties probeer deur rebelsheid van ons Hemelse Vader se gesag weg te kom. Ouer broers probeer deur middel van ’n uiterlike vroom lewe ons Hemelse Vader onder ’n verpligting stel om goed te doen aan hulle. So probeer elkeen op sy eie manier net die voordele te verkry sonder God self. Om egter werklik by God uit te kom moet ons by Jesus Christus uitkom, dan alleen kan ons God werklik leer ken en eers dan sal ons eers werklik God se roekelose spandabelrige liefde vir rebelle en trotse godsdienstiges leer ken. Kom in en vier fees saam met ons Hemelse Vader. Maak gebruik van Jesus se uitnodiging. Kom na Hom almal wat uitgeput en oorlaai is en ervaar sy ewige rus.
Amen
I’ve argued that there is one primary enemy of the gospel—legalism—but it comes in two forms. Some people avoid the gospel and try to “save” themselves by keeping the rules, doing what they’re told, maintaining the standards, and so on (I call this “front-door legalism”). Other people avoid the gospel and try to “save” themselves by breaking the rules, doing whatever they want, developing their own autonomous standards, and so on (I call this “back-door legalism”). In other words, there are two “laws” we can choose to live by other than Christ: the law which says “I can find freedom and fullness of life if I keep the rules” or the law which says “I can find freedom and fullness of life if I break the rules.” Either way you’re still trying to “save” yourself—which means both are legalistic because both are self-salvation projects. So that, what some call license is just another form of legalism.
AntwoordVee uitTullian